Angst, stress en paniek in de overgang

De overgang is een turbulente periode in het leven van een vrouw. Niet alleen verandert er op lichamelijk gebied van alles, ook op het geestelijk terrein valt het niet mee om in de menopauze te zijn. Veel vrouwen klagen over toegenomen angst en/of stress tijdens de overgang. Ook paniekaanvallen komen voor. Hoe ontstaan deze overgangsklachten en wat kun je doen aan angst, paniek en stress in de overgang?

Stressklachten in de overgang

We leven in drukke tijden. Een veeleisende baan, puberende kinderen, sociale verplichtingen… En dan ben je misschien ook nog mantelzorger voor je kwakkelende ouders. Zo’n druk schema roept normaal al veel spanningen op. Maar tijdens de overgang ben je hier extra gevoelig voor. Dit komt doordat je menopauze je hormoonhuishouding op z’n kop zet. Hierdoor moeten zowel je lichaam als je geest op zoek naar een nieuw evenwicht. In deze periode kan je gemakkelijk last krijgen van stressklachten, zoals:

• Slecht slapen;
• Prikkelbaarheid, ‘kort lontje’;
• Neerslachtigheid;
• Hoofdpijn;
• Spierpjin;
• Vermoeidheid.

Daarnaast krijgen vrouwen in de overgang soms meer last van angsten. Sommige worden zelfs geplaagd door paniekaanvallen.

Symptomen van angst en paniek in de overgang

Was je normaal nergens bang voor, nu denk je de hele tijd aan enge ziektes, ongelukken of brand. Of je raakt ineens vreselijk in paniek, zonder aanwijsbare reden. Angst en paniekaanvallen komen vaak voor tijdens de overgang. Symptomen van een paniekaanval zijn bijvoorbeeld:

• Plotseling het gevoel krijgen dat de muren op je afkomen;
• Trillen, zweten;
• Hyperventileren (dit herken je aan te snel ademen, benauwdheid, tintelingen rond de mond en in je armen en/of benen);
• Hartkloppingen;
• Duizeligheid;
• Pijn op de borst;
• Denken dat je doodgaat.

Een paniekaanval lijkt vaak uit het niets op te komen. Heel vervelend, vooral als je op straat loopt, deelneemt aan het verkeer of in een openbare ruimte bent.

Door al die klachten kun je extra gaan piekeren. Je bent bang dat je een ernstige ziekte hebt, dat iedereen je raar vindt of dat je gek aan het worden bent. Bovendien kun je allerlei situaties gaan vermijden. Na zo’n angstaanval in de supermarkt laat je de boodschappen de volgende keer misschien thuisbezorgen. Of je durft niet meer naar je werk. En voor je het weet, raak je steeds meer in de ban van je angsten, paniek en stress.

Cortisol: stresshormoon bij uitstek

Angst, paniek en stress hebben alles te maken met het hormoon cortisol. Dit hormoon wordt geproduceerd door de bijnieren. Ook als je slaapt of als je helemaal relaxt bent. Maar op momenten dat jij meer stress ervaart, maken je bijnieren extra cortisol aan. Dat heeft gevolgen voor allerlei processen in je lichaam. Chronisch verhoogde cortisolspiegels kunnen onder andere leiden tot hart- en vaataandoeningen en een verhoogd cholesterol. Verder loop je het risico dat je bijnieren vroeg of laat uitgeput raken. Maar er is meer…

Meer overgangsklachten door cortisol

Cortisol heeft ook invloed op andere hormonen. Als de bijnieren het te druk hebben met de aanmaak van cortisol, hebben ze (bijna) geen tijd meer om te assisteren bij de productie van oestrogeen. En daar heb je in de overgang nou juist al zo’n tekort aan! Je oestrogeenspiegel wordt door stress dus nóg lager, en dat verergert je overgangsklachten. Je komt dan in een vicieuze cirkel: door de overgang krijg je meer stress, door de stress krijg je meer overgangsklachten.

Angst, stress en paniek in de overgang verminderen en voorkomen

Teveel stress ervaren is voor niemand goed, of je nu in de overgang bent of niet. Er zijn verschillende manieren om stress te verminderen. Daarmee kunnen ook de angsten en paniekaanvallen afnemen. Een paar tips:

• Doe het rustiger aan. Schrap zoveel mogelijk overbodige afspraken uit je agenda en probeer ook andere bronnen van stress te vermijden. Wees lief voor jezelf!
• Ga (meer) sporten. Dit verhoogt de aanmaak van endorfine, het stofje waar je je gelukkiger en rustiger door voelt.
• Eet geen of zo min mogelijk snelle koolhydraten (zoetigheid, witbrood, witte pasta, witte rijst). Deze voedingsmiddelen laten je bloedsuiker snel laten pieken en dalen, en dat werkt stress in de hand.
• Drink geen koffie of cafeïnehoudende dranken, of probeer dit op z’n minst te beperken. Cafeïne stimuleert de aanmaak van cortisol.
• Zorg ervoor dat je voldoende omega 3 vetzuren, vitamine C, vitamine B5 en foliumzuur binnenkrijgt via je voeding. Deze gezonde stoffen zitten bijvoorbeeld in verse groenten, fruit, vette vis, noten en volkorenproducten. Ook pure chocolade (met mate) schijnt een positief effect op je cortisolwaarde te hebben!
• Probeer te accepteren dat deze klachten bij de overgang horen. Het ligt niet aan jou – het zijn je hormonen die je zo rottig doen voelen. Vaak scheelt dit besef al veel stress en zorgen.
• Zoek contact met lotgenoten. Het helpt om erover te praten en ervaringen te delen. Je bent echt niet de enige vrouw die last heeft van stress, angst en/of paniekaanvallen in de overgang!

Go zen…

Kun jij wel wat meer ‘zen’ in je leven gebruiken? Body-mind technieken, zoals yoga, tai chi, mindfulness en meditatie helpen je om rustiger te worden en meer balans in je leven te brengen. Er zijn diverse boeken en online cursussen over dit onderwerp beschikbaar.

Vind je dit toch allemaal iets te zweverig, denk dan eens aan het doen van ademhalingsoefeningen. Op internet kun je veel oefeningen vinden, vaak compleet met instructievideo. Uiteraard kun je ook overwegen om natuurlijke rustgevende middelen te gebruiken. Thee of voedingssupplementen op basis van valeriaan of andere kruiden kunnen bijvoorbeeld helpen om beter te ontspannen of makkelijker in slaap te vallen. Op zoek naar rustgevende supplementen? Bekijk hier het aanbod > (aff.)

Angst en paniek in de overgang: wanneer naar de dokter?

Heb je zoveel last van angsten, stress of paniekaanvallen dat het je leven beheerst? Of heb je er om de haverklap last van? Dan moet je wel even langs de huisarts. Hij of zij kan onderzoeken wat er precies aan de hand is. Angst- en paniekklachten kunnen namelijk ook wijzen op een andere aandoening, zoals een hart- of vaatziekte of een schildklierprobleem. Komt het puur door de overgang, dan kan een arts misschien (tijdelijk) een kalmerend middel voorschrijven of je doorsturen naar een therapeut of specialist. Bij ernstige overgangsklachten kan hormoontherapie helpen. Lees hier meer over hormonale medicijnen bij overgangsklachten.