Hart- en vaatziekten door de overgang

Hart- en vaatziekten zijn de nummer 1 doodsoorzaak bij vrouwen. De overgang lijkt hier een grote rol in te spelen. Dat wil niet zeggen dat iedere vrouw last krijgt van hartklachten in de overgang, maar het is wel goed om je hiervan bewust te zijn. Waarom heb je meer kans op hart- en vaatziekten in de overgang en wat kun je doen om dit zoveel mogelijk te voorkomen?

Waarom meer kans op hart- en vaatziekten rond de menopauze?

Vóór de overgang beschermt het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen de wanden van de bloedvaten. Hierdoor blijven de aderen soepel en schoon en kan het bloed goed doorstromen naar alle organen. De bloeddruk blijft dan meestal netjes onder controle en er is een laag risico op hart- en vaatziekten. Tijdens de overgang neemt de aanmaak van oestrogeen echter sterk af. De natuurlijke bescherming valt daardoor weg.

Gedurende de overgang ben je ook nog eens gevoeliger voor het ontwikkelen van een hoge bloeddruk en kan je cholesterolgehalte gaan stijgen. Bovendien hebben veel vrouwen last van gewichtstoename in de overgang. Dit zijn allemaal risicofactoren voor hart- en vaatziekten.

Hoe herken je hartklachten in de overgang?

Hartklachten bij vrouwen werden in het verleden vaak te laat ontdekt. Tegenwoordig weten we dat hart- en vaatziekten bij vrouwen tot hele andere symptomen kunnen leiden dan bij mannen. Dat komt omdat bij vrouwen vaak de kleine haarvaatjes als eerste verkalken. Bij mannen raken over het algemeen de grotere kransslagaders verstopt en dat geeft andere alarmsignalen.

Vrouwen krijgen bij hartproblemen niet altijd de klassieke signalen als pijn op de borst met uitstraling naar de arm. Ook de volgende symptomen zouden kunnen duiden op hartklachten:

• Hevige vermoeidheid;
• Pijn in de kaak, tussen de schouderbladen, in de nek of rug;
• Misselijkheid;
• Onrustig of angstig gevoel;
• Slecht slapen;
• Kortademigheid;
• Opvliegers.

De kenmerken van hartproblemen bij vrouwen lijken sterk op de klachten die ‘gewoon’ bij de overgang horen. Daarom blijven vrouwen hier vaak te lang mee doorlopen, met alle risico’s van dien.

Wanneer maak je extra kans op een hartaandoening in de overgang?

In principe hebben alle vrouwen een grotere kans op hart- en vaatziekten door de overgang. Er zijn echter een paar factoren die het risico nog wat extra verhogen, zoals:

• Overgewicht;
• Een ongezonde leefstijl (stress, roken, veel alcohol drinken, weinig bewegen, ongezond eten);
• Een hoge bloeddruk;
• Verhoogd cholesterolgehalte;
• Diabetes;
• Als hart- en vaatziekten in de familie zit;
• Een vroege overgang. Ben je nog geen veertig en toch al in de overgang, dan heb je een heel duidelijk verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Daarom worden vrouwen die vroeg in de overgang komen, aangeraden om hormonale medicijnen te gaan gebruiken. Dit beschermt tegen hart- en vaatziekten.

Ook vrouwen die tijdens een zwangerschap last hadden van een hoge bloeddruk (zwangerschapsvergiftiging) of zwangerschapsdiabetes, hebben een grotere kans om in de overgang hart- en vaatziekten te ontwikkelen.

Hoe kun je hartklachten in de overgang voorkomen?

Juist tijdens en na de overgang is het heel belangrijk om je hart en bloedvaten in optimale conditie te houden of te brengen. Zo maak je het risico op hartproblemen zo klein mogelijk. Een paar tips:

• Pas je leefstijl aan. Eet gezond, beweeg dagelijks en stop met roken.
• Probeer gewicht te verliezen als je te zwaar bent.
• Verminder stress zoveel mogelijk. Stress is een belangrijke factor bij het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Ben je erg stressgevoelig? Probeer eens een cursus mindfulness of andere ontspanningstechniek.
• Controleer regelmatig je bloeddruk. Dat kan gewoon thuis; bij de apotheek of drogist kun je een bloeddrukmeter bestellen (aff.). Is je bloeddruk steeds boven de 120/80, dan is dat een reden om even langs de huisarts te gaan.
• Check je cholesterolwaarden. Dat kan bij de huisartsenpraktijk, maar er zijn ook cholesterol thuistests verkrijgbaar (aff.). Is de uitslag te hoog? Even naar de huisarts!

Wanneer naar de huisarts?

Heb je last van klachten die kunnen duiden op een hart- of vaataandoening? Aarzel niet en bespreek het met je huisarts! Maak ook een afspraak met je arts als je thuis een te hoge bloeddruk of cholesterolwaarde meet. Heb je een familielid die op jonge leeftijd een hartaandoening kreeg, of zijn er andere redenen waarom je extra risico loopt op een hart- of vaatziekte, dan kan het sowieso geen kwaad om je een keer goed te laten onderzoeken.